1. Anasayfa
  2. Sağlık Rehberi

AIDS hastalığı nedir, HIV testi ne vakit yapılmalı? (“Türkiye’de binlerce kişi HIV olumlu olduğundan haberdar değil”)

AIDS hastalığı nedir, HIV testi ne vakit yapılmalı? (“Türkiye’de binlerce kişi HIV olumlu olduğundan haberdar değil”)
0

“İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü” manasına gelen HIV (Human Immunodeficiency Virus), insan bedenine girdiği anda bağışıklık sistemini amaç alıyor ve beyaz kan hücrelerine saldırarak orada çoğalıyor. Virüs vakitle enfeksiyonlara ve kimi kanser cinslerine karşı bağışıklık sisteminin muhafaza misyonlarını zayıflatarak immün sistemi büsbütün etkisiz hale getiriyor. Bu etaptan sonra ise “Edinilmiş Bağışıklık Yetmezliği Sendromu” manasına gelen AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome) hastalığı gelişiyor.

“TÜRKİYE’DE HIV/AIDS ARTIYOR”

İstatistikler, Türkiye’nin AIDS’in giderek arttığı ülkelerden biri olduğunu gösteriyor. Sıhhat Bakanlığı datalarına nazaran 2018 yılında Türkiye’de 4500 yeni HIV enfeksiyonu tanısı konulduğunu belirten HIV Enfeksiyonu Derneği Lideri Prof. Dr. Fehmi Tabak, Türkiye’de birinci HIV teşhisinin 1985 yılında alındığını, o tarihten Kasım 2019’a kadar ülkemizde yaklaşık 25 bin kişinin HIV müspet olduğunu söyledi. Bildirilen bu sayının yaklaşık yüzde 30’u ise HIV’in kâfi ve gerçek tedavi edilmediğinde gelişen ve ilerlemiş hali olan AIDS hastalığı.

Ancak Tabip Fehmi Tabak’a nazaran asıl değerli ve tehlikeli olan nokta; bu 25 binlik hadisenin üçte ikisinin son 5 yılda ortaya çıkmış olması. Zira Prof. Tabak, HIV/AIDS hadiselerinin gelişmiş ülkelerde azalma, Türkiye’nin de içinde bulunduğu ülkelerde ise artma eğilimine girdiğini söyledi:

“Şu bir gerçek ki, Amerika, Avrupa üzere gelişmiş ülkelerde HIV ve AIDS’te yeni teşhisler azalmaya başladı lakin Doğu Akdeniz, Ortadoğu, Orta Asya ve Doğu Avrupa’da yeni teşhis alanların sayısında kıymetli artış var ki Türkiye’de bu ülkelerin içinde.” 

Pozitif-iz Derneği Lideri Çiğdem Şimşek de 2017 Başşehir Üniversitesi/HATAM HIV AIDS Farkındalık Araştırması sonuçlarını hatırlatarak HIV/AIDS konusunda toplumsal şuur yetersizliğine dikkat çekti, “Türkiye’de yapılmış olan en kapsamlı HIV farkındalık araştırmasının sonuçlarına nazaran toplumun %77’si hala HIV hakkında hiçbir bilgiye sahip olmadığını ve %75’i HIV ile yaşayan bireylerin herkes üzere olağan bir ömür sürebileceğini bilmediğini tabir etmektedir” dedi. 

“BİLGİ EKSİKLİĞİ, HEM ENFEKSİYONU HEM DE HAK İHLALLERİNİ ARTIRIYOR”

Toplumdaki bilgi eksiklikleri ve önyargıların, HIV olumlulara yönelik damgalayıcı ve ayrımcı davranışlara da neden olduğunu söz eden Şimşek, “Bilgi eksikliği, enfeksiyonun ülkemizde artmasına ve HIV müspetlerin hak ihlalleri yaşamasına taban hazırlamaktadır. Birleşmiş Milletler HIV/AIDS Ortak Programı (UNAIDS), HIV enfeksiyonuna ve HIV ile enfekte insanlara karşı ayrımcılık önlenemezse, yayılımın da engellenemeyeceğini savunmaktadır. Bilim etrafları ve insan hakları savunucuları, önyargılar ve ayrımcılığın yayılımı arttığı yününde hem fikirdir” değerlendirmesinde bulundu.

Prof. Dr. Fehmi Tabak

HIV NASIL BULAŞIR?

İlk sefer 1980 yılında tanımlanan ve o tarihten itibaren 75 milyon kişiyi etkileyerek, 30 milyon insanın vefatına neden olan AIDS’in etkeni olan HIV’in en kıymetli bulaşma yolu cinsel bağ.

Aynı vakitte İÜ Cerrahpaşa- Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi olan Prof. Fehmi Tabak, HIV’in bulaşma yolları ile ilgili şunları söyledi:

“Genel olarak cinsel yolla bulaşır. Çok az anneden bebeğe bulaşabiliyor yahut kan nakliyle de olabiliyor lakin en değerli bulaş hali cinsel yoldur. Cinsel yolda da öne çıkan neredeyse olguların yarıdan fazlası homoseksüel bağlantılardır. Heteroseksüel bağlantılardan daha fazla homoseksüel münasebetlerde bulaşma oluyor. En değerli bir öteki nokta ise prezervatif kullanılmamasıdır. Kondom kullanımı konusunda kâfi şuur yok. Son yıllarda bu mevzuya çok fazla vurgu yapılmıyor, bu nedenle bulaşma çok fazla oluyor. Cinsel yolun dışında damar içi husus kullanmak, birebir enjektörü paylaşmak, kan ve kan eserleri, dövme, piercing üzere süreçler yaptırmak, kan nakli, HIV müspet birinden organ nakli, HIV olumlu birine kullanılan enjektör iğnesinin ele batması da bulaşma yolları ortasındadır.”

Korunma ve bulaşma yollarındaki şuur seviyesi istenilen boyutlara gelmese de Dünya Sıhhat Örgütü artık AIDS’i öldürücü değil, kronik bir hastalık olarak kıymetlendiriyor. Yani, tedavideki gelişmeler sayesinde mevt oranları düştü, hastaların hayat müddeti uzadı, HIV müspet bireyler artık günde 1 ya da 2 tablet kullanarak olağan hayatlarına devam edebiliyor.  

HIV BEDENE ALINDIĞI VAKİT NASIL BİR SEYİR İZLER?

Dr. Tabak’ın HIV’in bedene girdikten sonraki seyri hakkında verdiği bilgiye nazaran, HIV ile enfekte olan kişi bir mühlet sonra grip gibisi şikayetler yaşıyor, kısa süren bu devirden 15-20 gün sonra virüs açısından “sessiz” periyoda giriliyor. Sessiz yani latent periyotta yaklaşık 2 ile 10 yıl hastalıkla ilgili hiçbir belirti yahut şikayet olmayabiliyor. Fakat belirtisiz bu latent periyodunun sonu fırsatçı enfeksiyonlar ve kanserlerle birlikte ortaya çıkan AIDS hastalığı olabiliyor.

HIV BEDENE GİRDİKTEN SONRA TESTTE NE VAKİT BELİRLENİR?

Kişi virüsü aldığı vakit aşağı üst 12-13 gün sonra kan testi pozitifleşmeye başlıyor. Bu test olumlu çıkarsa çabucak tedaviye başlanıyor. Tıp dünyasında 3-4 yıl evvelki görüş; HIV testi olumlu çıkar çıkmaz çabucak tedaviye başlamamak, biraz beklemek gerektiği istikametindeydi lakin Dr. Tabak, araştırmaların, olumlu çıkan HIV’de tedavinin çabucak başlaması gerektiğini ortaya koyduğunu söylüyor:

“Çok büyük çalışmalar yapıldı ve görüldü ki tedaviler kişinin kanında virüsü1-2 ay içinde negatifleştiriyor. 6 ay şayet kanda negatif kalırsa bu kişinin artık bulaştırıcı olmadığı gösterildi. Onun üzerine DSÖ ve bütün rehberler tedavi mentalitesini değiştirerek, ‘madem bu tedavi altında bulaştırmıyor o vakit, test müspet olan herkese tedavi başlayalım’ noktasına geldiler. Bu çok kıymetli bir olay. Kişinin kanında saptanamazsa bulaştırmaz. Tedavinin daha kolay olması nedeniyle kişi çabucak tedavi altına alınıyor. Olur ki test yaptırmazsa sorun ondan sonra başlıyor. Zira birincisi kişi virüsü bulaştırmaya başlıyor, ikincisi de hastalık ilerliyor, çok ileri evrede fırsatçı bir enfeksiyon yahut kanser gelişiyor. İşler ondan sonra zorlaşıyor ve aslında AIDS evresine geçmiş oluyor.”

KORUNMASIZ VE KUŞKULU CİNSEL ALAKADAN SONRA NE YAPILMALI?

HIV/AIDS ile gayrette farkındalığın değerine vurgu yapan ve “Farkındalık ne kadar artar ve ne kadar erken teşhis konursa hem bizim açımızdan hem de hasta açısından çok daha düzgün sonuç alınıyor” diyen Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı, “Şüpheli ve korunmasız cinsel ilgiden sonra yapılması gerekenler nelerdir?” sorusuna şu karşılığı verdi:

“Şüpheli alakadan 12 gün sonra yapılan HIV testi müspet çıkmazsa, test 1 ay sonra yeniden yaptırılmalı. Bunda da olumlu çıkmazsa düzgünce emin olmak için 3 ay sonra tekrar test yapılmalı. Eski testler bu kadar inançlı değildi, artık testler 12 günde sonuç veriyor fakat tekrar de 1 ve 3 ay sonra tekrar test yaptırılmalı.” 

Pozitif-iz Derneği Lideri Çiğdem Şimşek

“TÜRKİYE’DE BİNLERCE İNSAN HİV MÜSPET OLDUĞUNDAN HABERDAR DEĞİL”

“HIV, uzun yıllar belirtisiz seyredebileceği için nizamlı HIV testi yaptırmanın hem kişinin hem de toplum sıhhatini muhafazanın en tesirli yolu olduğunu aktaran Pozitif-iz Derneği Lideri Çiğdem Şimşek, çok değerli bir nokktaya parmak bastı ve test yaptırmaktan çekindiği için HIV olumlu olduğunu bilmeyen çok sayıda insan olduğunu söyledi:

“Tedavi ile HIV ölçüsü B=B, yani belirlenemeyen-bulaşmayan düzeyine gelen müspet bireyler, HIV’i cinsel ilgiyle diğerlerine bulaştıramazlar, doğal yollarla enfekte olmayan bebekler dünyaya getirebilirler, herkes kadar sağlıklı ve uzun bir hayat sürdürebilirler. Dr. Murat Sayan’ın matematiksel modelleme çalışmasının da gösterdiği üzere Türkiye’de binlerce insan HIV olumlu olmasına rağmen test yaptırmadığı için durumundan haberdar değil ve HIV olumlu olduğunu bilmiyor.”

HIV SARILMAKLA, TOKALAŞMAKLA, TIPKI ORTAMDA BULUNMAKLA BULAŞMAZ

HIV/AIDS bulaşma yolları ile ilgili bilgi eksikliğinin giderilmesi ve bulaşma yollarının önemsenmesi gerektiğine vurgu yapan HIV Enfeksiyonu Derneği Lideri Prof. Dr. Fehmi Tabak ise, tükürük, gözyaşı, ter, dışkı, idrar, böcek-sivrisinek ısırıkları üzere yollarla ve HIV olumlu biriyle tıpkı ortamda bulunmak, birebir meskende yaşamak, tıpkı tuvaleti kullanmak, birebir havayı solumak, tokalaşmak, öpüşmek ve sarılmakla virüsün bulaşmadığının altını çizdi.

Yazıyı değerlendir!
[Toplam: 0 Ortalama: 0]

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir