Obezite Nedir? diye soracak olursak, vücutta sağlığı bozacak ölçüde aşırı ve anormal yağ birikmesi olarak tanımlanan kronik bir hastalıktır. Obezite, hem fiziksel hem de psikolojik açıdan birçok olumsuz etkiye sahiptir. Obezite, kalp hastalığı, diyabet, hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, eklem ağrısı, uyku apnesi, depresyon ve kanser gibi ciddi hastalıklara yol açabilir. Obezite aynı zamanda kişinin özgüvenini, sosyal ilişkilerini ve yaşam kalitesini de olumsuz etkileyebilir.
İçindekiler
Obezite Neden Oluşur?
Obezitenin temel nedeni, alınan kalorinin harcanan kaloriden fazla olmasıdır. Yani, fazla yemek yemek ve hareketsiz kalmak obezitenin en önemli sebepleridir. Ancak obezitenin ortaya çıkmasında sadece yaşam tarzı faktörleri rol oynamaz. Genetik, hormonal, metabolik, psikolojik ve çevresel faktörler de obeziteye katkıda bulunabilir. Örneğin, bazı genetik bozukluklar iştah kontrolünü bozarak veya yağ depolanmasını artırarak obeziteye neden olabilir. Bazı hormonal hastalıklar da metabolizmayı yavaşlatarak veya insülin direnci oluşturarak obeziteyi tetikleyebilir. Psikolojik sorunlar da kişinin yeme davranışını etkileyerek veya stres hormonu kortizolü artırarak obeziteye yol açabilir. Çevresel faktörler ise beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite düzeyi, uyku düzeni, sosyo-ekonomik durum ve kültürel etkiler gibi unsurları içerir.
Obezite Nasıl Ölçülür?
Obeziteyi ölçmenin en yaygın yöntemi vücut kitle indeksi (VKİ) hesaplamasıdır. VKİ, kilonun boyun karesine bölünmesiyle elde edilen bir değerdir. VKİ değeri 18.5’in altında olanlar zayıf, 18.5-24.9 arasında olanlar normal kilolu, 25-29.9 arasında olanlar fazla kilolu, 30-34.9 arasında olanlar obezite I derece, 35-39.9 arasında olanlar obezite II derece ve 40’ın üzerinde olanlar ise obezite III derece olarak sınıflandırılır. Bu sınıflandırmaya göre, obez başlangıcı VKİ değeri 30 veya üzeri olan kişilerde görülür. VKİ hesaplaması kolay ve ucuz bir yöntemdir ancak vücuttaki yağ oranını tam olarak yansıtmayabilir. Örneğin, kaslı kişilerde VKİ değeri yüksek çıkabilir ancak bu şişman oldukları anlamına gelmez. Bu nedenle obeziteyi ölçmek için başka yöntemler de kullanılabilir. Bunlardan bazıları bel çevresi ölçümü, bel-kalça oranı hesaplaması, vücut yağ yüzdesi ölçümü ve biyoelektrik empedans analizi (BİA) gibi yöntemlerdir.
Vucut Kitle Endeksi Hesaplama
VKİ = Kilo (kg) / Boy (m)^2
Örneğin, 70 kg ağırlığında ve 1.75 m boyunda olan bir kişinin VKİ’si şöyle hesaplanır:
VKİ = 70 / 1.75^2 VKİ = 22.86
Bu kişi normal kilolu olarak sınıflandırılır.
| Obezite Türü | Vücut Kitle İndeksi (VKİ) |
|---|---|
| Zayıf | 18.5’in altında |
| Normal kilolu | 18.5-24.9 arasında |
| Fazla kilolu | 25-29.9 arasında |
| Obezite I | 30-34.9 arasında |
| Obezite II | 35-39.9 arasında |
| Obezite III | 40’ın üzerinde |
Obezite Nasıl Önlenir veya Tedavi Edilir?
Obeziteyi önlemek veya tedavi etmek için temel hedef, alınan kaloriyi azaltmak ve harcanan kaloriyi artırmaktır. Bunun için sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı ve düzenli bir fiziksel aktivite programı uygulanmalıdır. Beslenme planında şeker, yağ, tuz ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmalı, sebze, meyve, tam tahıl, baklagil, yağsız et, balık, süt ve süt ürünleri gibi besin gruplarından yeterli miktarda alınmalıdır. Fiziksel aktivite programında ise haftada en az 150 dakika orta şiddette veya 75 dakika yüksek şiddette aerobik egzersiz yapılmalı ve kas kuvvetlendirici egzersizlere de yer verilmelidir. Bu şekilde hem vücuttaki yağ oranı azaltılabilir hem de kas kütlesi artırılabilir. Ayrıca uyku düzenine dikkat edilmeli, stresten uzak durulmalı ve sigara ve alkol gibi zararlı alışkanlıklardan kaçınılmalıdır.
Obezite Cerrahisi
Bazı durumlarda beslenme ve egzersiz yeterli olmayabilir veya kişi bunları uygulamakta zorlanabilir. Bu gibi durumlarda ilaç tedavisi veya obezite cerrahisi müdahalesi gibi seçenekler de değerlendirilebilir. İlaç tedavisi, iştahı baskılayan, yağ emilimini engelleyen veya metabolizmayı hızlandıran ilaçlarla yapılabilir. Ancak ilaç tedavisinin yan etkileri olabileceği ve kilo kaybının kalıcı olmayabileceği unutulmamalıdır. Cerrahi müdahale ise mide hacmini küçülten veya bağırsak uzunluğunu kısaltan operasyonlarla yapılabilir. Cerrahi müdahale daha hızlı ve etkili bir kilo kaybı sağlayabilir ancak komplikasyon riski taşır ve yaşam boyu takip gerektirir. Bu nedenle ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale kararı doktorunuzun tavsiyesiyle verilmelidir.
Obezite, günümüzde giderek yaygınlaşan ve ciddi sağlık sorunlarına yol açan bir durumdur. Obezite hem yaşam tarzı hem de genetik faktörlerle ilişkilidir. Obeziteyi önlemek veya tedavi etmek için beslenme, egzersiz, uyku, stres yönetimi gibi yaşam tarzı değişiklikleri yapılmalıdır. Bazı durumlarda ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale de gerekebilir. Obeziteyle mücadele etmek için profesyonel destek almak ve motivasyonu yüksek tutmak önemlidir.
Nasıl daha fazla fiziksel aktivite yaparım?
Fiziksel aktivite, vücudunuzu hareket ettirmek ve kalp atış hızınızı artırmak için yaptığınız herhangi bir eylemdir. Fiziksel aktivite, sağlığınızı korumak, kilo vermek, stresi azaltmak ve ruh halinizi iyileştirmek için çok önemlidir. Fiziksel aktivite yapmak için birçok farklı seçeneğiniz vardır. İşte size bazı ipuçları:
- Fiziksel aktiviteyi günlük rutininizin bir parçası haline getirin. Örneğin, işe veya okula yürüyerek veya bisikletle gidin, asansör yerine merdiven kullanın, ev işleri yapın, bahçe işleri yapın veya oyun oynayın.
- Fiziksel aktiviteyi eğlenceli hale getirin. Örneğin, sevdiğiniz bir sporu yapın, müzik eşliğinde dans edin, arkadaşlarınızla veya ailenizle birlikte egzersiz yapın veya bir grup veya kulübe katılın.
- Fiziksel aktiviteyi çeşitlendirin. Örneğin, farklı türde egzersizler deneyin, egzersiz rutininizi değiştirin, yeni yerlerde egzersiz yapın veya farklı zorluk seviyeleri belirleyin.
- Fiziksel aktiviteyi planlayın. Örneğin, haftalık olarak fiziksel aktivite hedefleri belirleyin, fiziksel aktiviteyi takviminize yazın, fiziksel aktiviteyi öncelikli bir görev olarak görün ve kendinizi motive edecek ödüller belirleyin.
Fiziksel aktivite yapmanın faydalarını görmek için haftada en az 150 dakika orta şiddette veya 75 dakika yüksek şiddette aerobik egzersiz yapmanız ve kas kuvvetlendirici egzersizlere de yer vermeniz önerilir. Fiziksel aktivitenin şiddeti, kalp atış hızınız ve nefes alışverişiniz ile ölçülür. Orta şiddette fiziksel aktivite yaparken hafifçe terlersiniz ve konuşabilirsiniz ama şarkı söyleyemezsiniz. Yüksek şiddette fiziksel aktivite yaparken çok terlersiniz ve sadece birkaç kelime söyleyebilirsiniz. Orta şiddette fiziksel aktiviteler arasında yürüyüş, bisiklet sürme, bahçe işleri gibi etkinlikler bulunur. Yüksek şiddette fiziksel aktiviteler arasında koşu, yüzme, zumba gibi etkinlikler bulunur.
Fiziksel aktivitenizi artırmak için daha fazla bilgi ve öneri için buraya tıklayarak kategorimizi ziyaret edebilirsiniz. Sağlıklı ve aktif bir yaşam sürmenizi dileriz.
